Akut tonsillit nedir ve bademcik iltihabı nasıl oluşur?

Akut tonsillit, bademciklerin (tonsillerin) ani ve genellikle enfeksiyöz bir iltihaplanmasıdır. Bademcikler, boğazın arka kısmında yer alan ve bağışıklık sistemi için önemli bir rol oynayan lenfatik dokulardır. Akut tonsillit, genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sonucu gelişir. Özellikle çocuklarda daha sık görülmesine rağmen her yaş grubunu etkileyebilir.

Akut tonsillit, birçok belirtiyle kendini gösterebilir. Bu belirtiler genellikle hızlı bir şekilde gelişir. Başlıca belirtiler şunlardır:

• Yüksek ateş
• Boğazda ağrı ve yutma zorluğu
• Bademciklerin şişmesi ve kızarması
• Ağız kokusu
• Baş ağrısı
• Boyun bölgesinde lenf bezlerinin şişmesi
• Yorgunluk ve genel halsizlik

Akut tonsillit, genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlar sonucu oluşur. En yaygın nedenleri şunlardır:

• Virüsler: Grip, soğuk algınlığı virüsleri, Epstein-Barr virüsü (mononükleoz) ve sitomegalovirüs (CMV) gibi virüsler akut tonsillitin en yaygın nedenleridir.
• Bakteriler: A grubu beta hemolitik streptokok bakterisi, bakteriyel tonsillit vakalarının çoğunu oluşturur. Diğer bakteriyel nedenler arasında Staphylococcus aureus ve bazı nadir bakteriler yer alır.

Akut tonsillit tanısı genellikle fizik muayene ve hastanın belirtileri ile konur. Doktor, boğazı muayene ederken bademciklerin durumunu, şişliği ve kızarıklığı değerlendirir. Gerekli görülürse, boğaz kültürü veya hızlı testler ile bakteri enfeksiyonu olup olmadığı belirlenir.

Tedavi, tonsillitin nedenine bağlı olarak değişir.

• Viral enfeksiyonlar genellikle destekleyici tedavi ile geçer. Dinlenme, bol sıvı alımı ve ağrı kesiciler (ibuprofen veya asetaminofen) önerilebilir.
• Bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik tedavisi gereklidir. Doktor, uygun antibiyotik tedavisini belirlemek için boğaz kültürü sonuçlarına dayanarak bir tedavi planı oluşturur.
• Ağrı ve iltihap için gargara yapma veya sıcak tuzlu su ile gargara önerilebilir.
• Ağır vakalarda veya tekrarlayan bademcik iltihaplarında bademciklerin cerrahi olarak alınması (tonsillektomi) düşünülebilir.

Tedavi edilmediği takdirde akut tonsillit bazı komplikasyonlara yol açabilir. Bunlar arasında:

• Abse (iltihap dolu kesecik) oluşumu
• Kulak enfeksiyonları
• Enfeksiyonun yayılması (lenfanjit veya sepsis gibi)
• Reaktif artrit
• Rifampisin ve diğer antibiyotiklere direnç gelişimi

Akut tonsillit, yaygın bir boğaz hastalığıdır ve genellikle hızlı bir şekilde tedavi edilebilir. Ancak, belirtiler göz ardı edilmemeli ve herhangi bir şüpheli durumda sağlık profesyoneline danışılmalıdır. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonların önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Bademcik iltihabının önlenmesi için kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek, soğuk algınlığı ve grip gibi enfeksiyonlardan korunmak gereklidir.